Video 101: Màn hình hiển thị video
(iFilmmaking) Màn hình hiển thị video trong làm phim rất đa dạng, cả về công nghệ, chất lượng lẫn giá cả. Tùy thuộc vào nhu cầu và mục đích sử dụng của từng đối tượng, các nhà sản xuất sẽ thiết kế những tính năng khác nhau cho phù hợp.
Bài viết này sẽ chia sẻ một số khái niệm và màn hình hiển thị video mà chúng ta sẽ phải làm việc trong quá trình sản xuất video/film.
Thiết bị hiển thị (display devices)
Thiết bị hiển thị là bất cứ thiết bị nào có thể trình chiếu, hiển thị hình ảnh. Nó có thể là những màn hình theo dõi nhịp tim trong y tế, hay màn hình hiển thị những con số trong máy tính số học Casio cho học sinh. Tivi, màn hình máy tính và tất cả điện thoại, tablet, laptop đều có màn hình hiển thị.
Tuy nhiên, trong lĩnh vực làm phim, chúng ta chỉ quan tâm đến những thiết bị hiển thị video. Nó gồm các màn hình hiển thị video (video monitor) để kiểm soát hình ảnh khi on-set đến các màn hình hiển thị chuyên nghiệp cho dựng phim và chỉnh màu ở hậu kỳ, đến màn hình tivi, màn hình chiếu rạp.
Công nghệ sản xuất màn hình hiển thị video
CRT
Công nghệ ban đầu để hiển thị video là thông qua việc sử dụng ống tia âm cực (CRT) hay bóng hình như cách ta thường gọi. Loại hiển thị này được gọi là xem trực tiếp, với bộ thu hoặc màn hình được gắn trên giá hoặc đặt trên giá đỡ. Kích thước màn hình từ vài inch đến bóng hình 50 inch. Hiện nay CRT không còn được sản xuất nữa, được thay thế bằng các công nghệ màn hình phẳng như LCD, LED, OLED, …
LCD
Màn hình LCD (màn hình tinh thể lỏng) sử dụng đèn nền huỳnh quang hoặc ở các phiên bản mới hơn là đèn LED (điốt phát quang) để truyền ánh sáng qua các phân tử tinh thể lỏng. Trên màn hình hiển thị có các pixel màu đỏ, xanh lá cây và xanh lam được nối với nhau bằng một mảng dây. Bằng cách đặt điện áp vào các pixel, đèn nền có thể được cho phép hoặc ngăn cản việc đi qua, do đó chiếu sáng màn hình. Vì hầu hết ánh sáng do đèn nền tạo ra đều bị chặn tại bất kỳ thời điểm nào nên các màn hình này tiêu thụ khá nhiều năng lượng. Màn hình LCD không hoàn hảo trong việc chặn tất cả ánh sáng khi chúng phải có màu đen, điều này làm cho hình ảnh có màu đen thực sự sâu trở thành một thách thức.
OLED
Điốt phát quang hữu cơ sử dụng một màng hợp chất hữu cơ phát sáng khi có dòng điện chạy qua. Phim nằm giữa các lớp điện cực có thể bật và tắt độc lập. Các yếu tố màu đỏ, xanh lá cây và xanh lam được đặt cạnh nhau hoặc một phía trước các yếu tố khác trong các lớp cung cấp màu sắc. Một ưu điểm lớn của công nghệ OLED là nó không yêu cầu đèn nền. Mỗi điểm ảnh sáng độc lập. Điều này làm giảm đáng kể điện năng cần thiết để vận hành màn hình so với màn hình LCD và LED.
Các loại màn hình hiển thị Video
Đối với người làm phim, cần phải phân biệt các loại màn hình hiển thị video thành 3 loại, với 3 chất lượng hoàn toàn khác nhau.
Ở mức thấp nhất, với giá vài trăm đô, là những màn hình được bán dưới dạng ti vi hướng đến người tiêu dùng. Màu sắc của chúng thường được thiết lập để trông dễ chịu hơn (và không chính xác), khiến chúng hấp dẫn hơn đối với số đông người mua.
Ở mức trung bình là các màn hình chuyên nghiệp có khả năng hiển thị và kiểm soát màu sắc tốt hơn. Chúng có thể đắt gấp vài lần so với màn hình cho người tiêu dùng. Những màn hình này tốt cho hầu hết các ứng dụng sản xuất truyền hình nói chung. Chúng có thể là những màn hình đơn độc lập hoặc chúng có thể là bộ xử lý đa hình ảnh có thể hiển thị một số hình ảnh nhỏ trên một màn hình lớn duy nhất. Kiểu hiển thị này thường thấy trong các phòng điều khiển, nơi phải xem được nhiều hình ảnh cùng một lúc.
Cuối cùng, ở cấp cao nhất là các màn hình chất lượng hàng đầu được sử dụng cho các sắc thái màu quan trọng. Chúng thường được sử dụng để kiểm soát màu sắc trước/trong khi bấm máy và trong các phòng sản xuất hậu kỳ. Được gọi là màn hình “Grade 1” hoặc màn hình “Reference”, không có gì lạ khi thấy những thiết bị này có giá hàng nghìn đô la mỗi chiếc. Nếu bạn đang đưa ra những đánh giá cuối cùng về màu sắc đối với các sản phẩm cao cấp hoặc phát sóng, đây là loại monitor bạn cần tìm.
Trong ngôn ngữ của người làm phim chuyên nghiệp, những màn hình dùng để kiểm soát chất lượng hình ảnh đầu vào đầu tiên và cuối cùng được gọi là video monitor. Ở khâu sản xuất, đó là On-Camera Monitor hoặc Production Monitor. Ở khâu hậu kỳ chúng là Reference Monitor. Còn màn hình dùng để preview khi dựng hoặc hiển thị giao diện các phần mềm hậu kỳ thường được gọi là video display, và chúng thường là các màn hình máy tính (computer monitor).
Chọn màn hình nào cho phù hợp?
Đối với sản xuất, tất nhiên, tùy vào năng lực tài chính và quy mô của dự án, có thể chọn On-Camera Monitor hoặc Production Monitor cho công việc kiểm soát chất lượng hình ảnh.
Khó khăn là việc chọn màn hình cho công việc hậu kỳ video. Những phần mềm dựng phim hiện nay có thể chạy trên các máy tính có cấu hình phổ biến, rất nhiều người làm video mặc định chọn màn hình máy tính làm màn hình preview và kiểm soát chất lượng hình ảnh. Nếu video thành phẩm chỉ để chiếu chơi trên các nền tảng mạng xã hội hoặc lưu làm kỷ niệm thì sẽ không vấn đề gì.
Tuy nhiên, nếu bạn bắt đầu hướng đến làm video chuyên nghiệp, mà sản phẩm đầu cuối có thể phát trên nhiều nền tảng: truyền hình, rạp chiếu, mạng xã hội, … thì bạn cần phải chọn những màn hình chuyên dụng hơn mới đảm bảo được chất lượng của hình ảnh.
Nếu các dự án của bạn là phim dịch vụ bạn vẫn có thể chọn màn hình máy tính, nhưng bạn sẽ phải chọn phân khúc cao cấp. Cao cấp của computer monitor tương đương với cấp trung bình đối với video monitor.
Nếu bạn làm việc với các dự án TVC, MV, phim chiếu rạp, bạn phải kết hợp cả màn hình chuyên dụng (reference monitor), màn hình máy tính cao cấp với màn hình tivi tiêu dùng. Bạn phải kiểm soát hình ảnh cuối hiển thị trên tất cả các thiết bị hiển thị đều có chất lượng tương đương nhau.
